BPA là gì? Vì sao nên chọn sản phẩm với logo BPA free

Bảo vệ sức khỏe luôn là mối quan tâm hàng đầu của con người. Ai trong chúng ta chắc hẳn không còn quá xa lạ với những vật dụng quen thuộc được làm từ nhựa. Nhưng bạn có chắc rằng những vật dụng bạn thường xuyên sử dụng như bình nước, hộp giấy, túi nilong,... là những vật dụng an toàn và không hề gây hại đến sức khỏe của bạn không? Hãy cùng Blissberry tìm hiểu về BPA là gì? Cũng như vì sao chúng ta nên chọn sản phẩm BPA free.

A. BPA là chất gì? Cơ chế sinh học của BPA là gì?

1. BPA là chất gì? 

Theo Wikimedia nói về BPA:

"Bisphenol A (BPA) là một hợp chất tổng hợp hữu cơ có công thức hóa học (CH3)2C(C6H4OH)2 (1) . Đây là một chất rắn không màu, hòa tan trong dung môi hữu cơ, nhưng tan kém trong nước.

BPA là nguyên liệu ban đầu để tổng hợp chất dẻo, chủ yếu là một số polycarbonat và nhựa epoxy. 

Nhựa sử dụng trên BPA chắc chắn và dai, và được sản xuất thành nhiều loại hàng tiêu dùng phổ biến, như chai nhựa, dụng cụ thể thao, đĩa CD và DVD. Trong năm 2015, ước tính có khoảng 4 triệu tấn hóa chất BPA được sản xuất để sản xuất nhựa polycarbonate, khiến nó trở thành một trong những hóa chất được sản xuất nhiều nhất trên toàn thế giới."

BPA là một xeno-estrogen, thể hiện tính chất bắt chước estrogen (hormon nữ(2) gây lo ngại về sự phù hợp của nó trong một số sản phẩm tiêu dùng và hộp đựng thực phẩm. 

Kể từ năm 2008, một số chính phủ đã kiểm nghiệm về sự an toàn của nó. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA(3) đã chấm dứt cấm sử dụng BPA trong bình sữa trẻ em và bao bì sữa bột trẻ em, dựa trên sự từ bỏ thị trường do không an toàn. 

Liên minh châu Âu và Canada đã cấm sử dụng BPA trong bình sữa trẻ em.

2. Cơ chế sinh học của BPA là gì?

BPA hiện giờ được các nhà khoa học mô tả là dạng mô phỏng cấu trúc và chức năng của hóoc-môn Estrogen (4)

Vì có cấu trúc đặc biệt thích hợp để liên kết với estrogen và ảnh hưởng tới các quá trình như tăng trưởng, sửa chữa các tế bào, phát triển các bào thai, sinh sản, .v.v..

BPA cũng có thể có khả năng tương tác với các thụ thể hoóc-môn khác, như các thụ thể hoóc-môn tuyến giáp, do đó thay đổi chức năng của chúng (5)

Vì tất cả những khả năng gây ảnh hưởng trực tiếp tới hóoc-môn ở trên, nên cơ thể của bạn cực kì nhạy cảm khi có hàm lượng cao chất BPA trong cơ thể sẽ khiên sức khỏe của bạn bị ảnh hưởng.

B. Chất BPA đi vào cơ thể bằng đường nào?

Con đường để chất BPA đi vào cơ thể là đường ăn uống, qua những thực thẩm đóng gói.

Trong quá trình sản xuất hộp chứa BPA, không phải toàn bộ BPA đều nằm sâu trong sản phẩm. Điều này tạo cơ hội cho chất BPA thẩm thấu một phần vào đồ chưa ở trong hộp khi thức ăn hoặc chất lỏng được đổ vào hộp.

Một nghiên cứ gần đây cho thấy rằng nồng độ chất BPA trong nước tiểu giảm 66% sau khi cơ thể tránh ăn đồ đóng hộp trong  3 ngày. (6)

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có một báo cáo cụ thể rằng mức BPA ở trẻ được cho bú mẹ thấp hơn gấp 8 lần so với trẻ sử dụng sữa bột.

C.Nhãn BPA free là gì? 

Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã nói rằng BPA an toàn ở mức rất thấp xảy ra trong một số loại thực phẩm. 

BPA-free được hiểu là những sản phẩm nhựa nhưng lại không chứa BPA (hoặc chứa hàm lượng rất thấp so với mức quy định) nên an toàn cho sức khỏe con người trong quá trình sử dụng. 

D. Các tác nhân gây hại từ những sản phẩm có chứa BPA

Theo báo cáo của Cơ quan Hóa chất Châu Âu cho biết, các loại nhựa BPA khi bị thôi nhiễm vào thức ăn có thể gây ra nhiều bệnh tật gây hại đến sức khỏe con người.

1. Chất BPA có thể gây vô sinh ở cả nam lẫn nữ

BPA được nghi ngờ là nguyên nhân có thể gây nên tình trạng vô sinh, bởi nó gây ra rối loạn ở các cơ quan sinh sản. 

Do hình dạng giống estrogen, BPA có thể liên kết với các thụ thể estrogen và ảnh hưởng đến quá trình sinh sản ở nữ giới.

Một nghiên cứu đã nhận định rằng đàn ông có mức BPA cao hơn bình thường gấp 3, 4 lần sẽ có số lượng tinh trùng thấp. Tạp chí Fertility Sterility (7) đã từng đề cập về việc một công nhân nam ở nhà máy Trung Quốc đã phơi nhiễm chất hóa học có trong đồ nhựa và có số lượng tinh trùng thấp hơn người bình thường.

2. Chất BPA làm hỏng men răng trẻ nhỏ 

Các nhà nghiên cứu cho rằng, trẻ em thường mắc bệnh thiếu khoáng chất ở men răng hàm và răng cửa rất có nguy cơ cao là đã phơi nhiễm BPA vào giai đoạn cận sản. Theo Sylvie Babajko (8), hiện tượng thiếu khoáng chất  ở men răng tuy nhẹ, nhưng nếu chủ quan chúng có thể làm răng trở nên yếu đi, gây ra vấn đề răng sâu ở trẻ nhỏ.

3. Chất BPA tác động rất tiêu cực tới trẻ sơ sinh

Đã có một thí nghiệm quan sát các ông bố và bà mẹ khi làm việc ở môi trường có tiếp xúc với chất BPA khi sinh thì em bé có cân nặng ít hơn 0.5 Ib (tương đương 0,2 kg) so với các em bé có bố mẹ không bị BPA phơi nhiễm. (9)

Ngoài ra, trẻ em khi có bố mẹ phơi nhiễm BPA thì số ít sẽ khuynh hướng có khoảng cách giữa các bộ phận sinh dục ngắn hơn, điểm này còn chỉ ra khả năng kích thích sắc tố BPA trong quá trình phát triển của trẻ. (10)

Ở một vài thí nghiệm khác, trẻ em sinh ra từ các bà mẹ có mức BPA cao hơn còn hiếu động, dễ lo lắng và chán nản hơn. Chỉ số nhạy cảm khi phản ứng cảm xúc gấp 1,5 lần bình thường và chỉ số kích động gấp 1.1 lần. (11)

Trên tất cả, khi trong giai đoạn thai kì mà trẻ em đã bị phơi nhiểm BPA thì sẽ có ảnh hưởng xấu tới tuyến tiền liệt và tăng nguy cơ ung thư vú.

Tuy vẫn chưa có cụ thể một thí nghiệm nào thật sự thuyết phụ về những tác hại của BPA, nhưng những tác hại tìm tàng của chất BPA là không thể ngó lơ.

4. Chất BPA làm tăng nguy cơ béo phì

Nồng độ BPA trong nước tiểu tăng cao dẫn đến tình trạng béo phì và bệnh mạch vành. Phụ nữ béo phì có mức BPA cao hơn 47% so với phụ nữ có cân nặng bình thường. 

Hàm lượng BPA trong nước tiểu càng cao thì nguy cơ béo phì càng tăng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Các chuyên gia cho rằng người sở hữu vòng bụng to bất thường có hàm lượng BPA là rất cao. Mức độ có thể phát hiện BPA được tìm thấy hầu hết ở người Mỹ do nó được sử dụng rộng rãi trong sản xuất bao bì thực phẩm và đồ uống.

4. Chất BPA có nguy cơ dẫn đến bệnh tiểu đường và bệnh tim 

Các nghiên cứu cho thấy BPA làm rối loạn quy định trọng lượng cơ thể, thúc đẩy béo phì và tăng kháng insulin (12) cao 37% - nguyên nhân chính gây nên bệnh tiểu đường. 

Sự gia tăng phơi nhiễm BPA do tiêu thụ đồ uống đóng hộp, thực sự ảnh hưởng đến huyết áp và sự thay đổi nhịp tim. Theo các báo cáo nguy cơ huyết áp cao hơn 27- 135% ở những người có mức BPA cao.

5. Chất BPA có thể gây nên bệnh hen suyễn

BPA được sử dụng rộng rãi để sản xuất một lớp lót hộp đựng thực phẩm. Nên việc tiếp xúc với BPA có thể làm tăng tình trạng viêm dị ứng. 

Tiếp xúc với BPA trước khi sinh có liên quan đến việc tăng tỷ lệ  thở khò khè cao hơn 130% ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Gây ảnh hưởng đến con nhỏ sau này, vậy nên các bà mẹ nên lưu tâm vấn đề này trước khi sinh.

6. Chất BPA là nguyên nhân cho các vấn đề sức khỏe khác 

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): nồng độ BPA ở phụ nữ bị PCOS cao hơn 46% so với những người khỏe mạnh (13).
• Sinh non: Phụ nữ có nồng độ BPA cao hơn trong thai kỳ có 91% khả năng sinh con trước 37 tuần (14).
• Hen suyễn: Tiếp xúc với BPA trước khi sinh nhiều hơn, đặc biệt là ở tuần 16, có liên quan đến nguy cơ thở khò khè ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi hơn 130%. Trẻ nhỏ tiếp xúc với BPA cũng liên quan đến chứng thở khò khè trong thời thơ ấu (15).
• Chức năng gan: Mức BPA cao hơn có liên quan đến nguy cơ bị mức men gan bất thường cao hơn đến 29% (16).
• Chức năng miễn dịch: Mức BPA cao có thể liên quan đến chức năng miễn dịch kém (17).
• Chức năng tuyến giáp: Mức BPA cao hơn có liên quan đến mức hoóc-môn tuyến giáp bất thường, cho thấy chức năng tuyến giáp suy giảm (18).
• Chức năng não: Khỉ xanh châu Phi tiếp xúc với mức BPA được EPA đánh giá là an toàn cho thấy sự mất kết nối giữa các tế bào não (19).

E. Làm sao để giảm thiểu tình trạng tiếp xúc với chất BPA

Biết được một số tác động tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe con người, ắt hẳn bạn muốn né tránh việc sử dụng BPA. Nhưng việc loại bỏ nó hoàn toàn là điều không thể, bạn có thể áp dụng một số cách sau đây có thể giảm thiểu tiếp xúc với BPA:

• Tránh thực phẩm đóng gói: Chủ yếu nên bổ sung vào cơ thể những thực phẩm tươi sống. Tránh xa thực phẩm đóng hộp hoặc thực phẩm đóng gói hộp nhựa có dán nhãn tái chế số 3 hoặc 7, hay các chữ cái “PC”
• Uống nước từ chai thủy tinh: Mua các chất lỏng đựng trong chai thủy tinh thay vì chai hoặc lon nhựa. Nên sử dụng chai thủy tinh thay vì nhựa, điều này vừa giúp bảo vệ sức khỏe cho bạn mà nó còn có vai trò giúp bảo vệ môi trường khỏi những rác thải khó phân hủy.
• Hãy lựa chọn đồ chơi: Hãy đảm bảo rằng đồ chơi bằng nhựa mà bạn mua cho con mình được làm từ chất liệu không chứa BPA - trong quá trình sử dụng con nhỏ sẽ nhai hoặc ngậm nó vào miệng, nguy cơ gây hại cho sức khỏe rất cao.
• Không dùng đồ nhựa trong lò vi sóng: Nên dùng thực phẩm để trong lò vi sinh là thủy tinh thay vì làm bằng nhựa, bởi nhiệt độ cao có thể làm hư hỏng hoặc chảy nhựa trong quá trình sử dụng.
• Bình bú của trẻ em: Khi tiệt trùng bình bú bằng nước sôi, vô tình chất BPA xuất hiện trên bề mặt bên trong bình sữa, điều này vô cùng gây hại đến sức khỏe. Vậy nên, tránh dùng nước sôi mà thay vào đó nên dùng dụng cụ hâm sữa, tiệt trùng chuyên dụng để bảo vệ sức khỏe cho con nhỏ.
• Lựa chọn các sản phẩm được chứng minh bao bì BPA-free

F. Lời kết

Hy vọng bài viết mà Blissberry mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về BPA, những điều bạn cần biết về những mặt có hại mà thành phần này mang lại. Hạn chế sử dụng BPA không những giúp bảo vệ sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật mà còn góp phần bảo vệ môi trường khỏi những rác thải , khó phân hủy.